"Odkomunizować" nazwy ulic? Szykują się zmiany w Łódzkiem

Z naszych miast i wsi muszą zniknąć nazwy ulic, placów i budowli, upamiętniające osoby, organizacje, wydarzenia, daty symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny. Wymusza to ustawa, która obowiązuje od 2 września. Od tego momentu samorządy dostały rok na zmianę komunistycznych patronów. Jeśli ktoś nie wywiąże się z tego obowiązku, nową nazwę ulicy nada wojewoda w uzgodnieniu z Instytutem Pamięci Narodowej.

Sporo PRL-owskich reliktów zachowało się w Wieruszowie. Właśnie zakończyły się konsultacje społeczne dotyczące zmiany nazw siedmiu ulic: Marcelego Nowotki, Janka Krasickiego, Świerczewskiego, Mariana Buczka, PKWN, 25- Lecia PRL oraz 19 Stycznia. Ankietę wypełniło ledwie pół setki wieruszowian, ale burmistrz Rafał Przybył zapowiada, że uszanuje ich zdanie. Mieszkańcy zgodzili się, aby ul. Świerczewskiego przywrócić dawną nazwę (ul. Piskorska). Założyciel miasta Klemens Wierusz będzie patronem obecnej ul. 19 Stycznia. W grudniu wieruszowscy radni mają podjąć uchwały w tej sprawie.

Zobacz też: Nowe Centrum Łodzi. Jak zostaną nazwane ulice?

Obecne władze Wieruszowa do dekomunizacji przymierzały się już w 2015 r. Wtedy wytypowano 10 ulic, ale po konsultacjach z IPN dano spokój patronom „fałszywie utożsamianym z systemem komunistycznej opresji”. Chodzi m.in. o Ludwika Waryńskiego, XIX-wiecznego działacza socjalistycznego.

W Bełchatowie ostatnio zmieniono nazwę ulicy komunistycznego dygnitarza Wincentego Rzymowskiego na ul. ks. Kwarto, który był proboszczem Grocholic w czasach stalinowskich. Tę zmianę zaproponowało lokalne stowarzyszenie wiele miesięcy temu, ale poczekano na ustawę dekomunizacyjną, żeby ludziom oszczędzić wydatków. W Bełchatowie miała też już być głosowana zmiana nazwy ul. 9 Maja na ul. Rotmistrza Pileckiego, ale uchwałę zdjęto z obrad. Radni postanowili skonsultować się z IPN-em (także w sprawie innych ulic: 19 Stycznia i 1 Maja).

Konkretne decyzje zapadły już w gminie Sulmierzyce w pow. pajęczańskim. Jednogłośnie zdecydowano, że generała Świerczewskiego w roli patrona ulicy zastąpi marszałek Piłsudski. Przewodniczący rady Tadeusz Kruszyński podkreśla, że sprawiedliwości historycznej stanie się zadość. - W 1920 r. to nie nikt inny jak Świerczewski przyszedł nam odebrać wolność, a Piłsudski bronił nas przed nawałą sowiecką - mówi Tadeusz Kruszyński.

Z Sulmierzyc zniknie także komunistyczny agitator Jan Krasicki. Zmieni go pisarz Ignacy Krasicki. Tak samo chcą zrobić w Wieruszowie. Ta kontrowersyjna postać patronuje ulicom w wielu miastach regionu. Z kolei przy Aleksandrowskiej w Łodzi jest Dom Dziecka nr 1 im. Janka Krasickiego. - Nie zajmowaliśmy się jeszcze tematem patrona - przyznaje dyrektor placówki Anna Klamerus.

W Łodzi główna fala zmiany nazw miała miejsce w latach 90. XX w. Pozostały jednak nazwy budzące wątpliwości. Przykładem jest ul. Michaliny Tatarkówny-Majkowskiej, która była I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Z jednej strony działała w komunistycznych strukturach PRL, a z drugiej walczyła o prawa włókniarek, założyła teatry i muzea, nie godziła się na zmianę ul. Piotrkowskiej na ul. Stalina. W Łodzi ostały się też ulice Gwardii Ludowej i Rodzeństwa Fibaków - członków Młodzieżowego Oddziału Gwardii Ludowej. Jest też ul. Lucjana Szenwalda, komunisty. Były prezydent Łodzi Jerzy Kropiwnicki proponuje usunąć pl. Komuny Paryskiej i ul. Roosevelta, który oddał Polskę we władanie ZSRR.

Zobacz też: Nazwy ulic w Nowym Centrum Łodzi [PROPOZYCJE]

W gminie Kodrąb (pow. radomszczański) zachowały się nazwy 22 Lipca (mieści się przy niej urząd gminy), Armii Ludowej i XXX-lecia PRL. Choć na początku roku samorządowcy z Kodręba rozmawiali o potrzebie zmian, decyzji nie podjęli. Teraz będą musieli wrócić do tematu. W Pajęcznie zapowiadają, że z problemem zmierzą się w pierwszej połowie 2017 r. Tu z kolei zachowały się ulice Świerczewskiego, 22 Lipca, 35-lecia PRL.

Dekomunizacja obejmuje nie tylko nazwy ulic. W Tomaszowie, jeszcze zanim zaczęła obowiązywać ustawa, usunięto tablicę upamiętniającą Franciszka Zubrzyckiego i pomnik Związku Walki Młodych. W najbliższym czasie zniknąć ma także pomnik na skwerze przy szpitalu z napisem „Młodzieży polskiej walczącej o socjalistyczną ojczyznę”.

W Kutnie właśnie zlikwidowano pomnik przy alei Jana Pawła II, wzniesiony dla uczczenia 35-lecia powstania Związku Walki Młodych na Ziemi Kutnowskiej. W Łowiczu kontrowersje budzi zamontowana na gmachu muzeum tablica poświęcona Adamowi Dzięgielewskiemu. Był to łowicki działacz Komunistycznej Partii Polski, a potem Polskiej Partii Robotniczej zabity w 1944 r. przez Niemców. Temat usunięcia tego reliktu PRL pojawił się już dawno. Marzena Zwierz-Kozanecka, dyrektor powiatowego muzeum, nie zamierza usuwać tablicy, bo według IPN Dzięgielewski nie jest postacią jednoznacznie negatywną.

W Piotrkowie Trybunalskim ostatni symbol PRL-u zniknął na początku 2007 r. Wtedy uchwałą rady miasta rondo im. Edwarda Gierka przemianowano na Sulejowskie. Silna wtedy lewica postulowała, by na rondzie postawić pomnik Gierka, ale pomysł upadł.

Wydarzenia tygodnia w Łódzkiem. Przegląd wydarzeń 28 listopada - 4 grudnia 2016 roku